OHAL ilan edildiğinden bu yana
İŞKUR “aylık” istatistiklerini biriktirip 6 ayda bir yayınlıyor. 2016 yılı
Temmuz-Aralık ayları arası İstatistik bültenlerini Ocak 2017 bülteni ile
birlikte yayınladıktan sonra bu yılın tüm aylık bültenlerini de Temmuz 2017
yılı bülteni ile yayınladı. Temmuz 2017 bülteninde “Bir sonraki İstatistik
Bülteni 14 Eylül 2017 tarihinde yayınlanacaktır.” ibaresi yayınlanmış olsa da
önceki aylarda bu minvaldeki açıklama doğru olmamıştır. Ocak 2017 bülteninde 14
Mart’ta açıklanacak denilen bülten 14 Temmuz’da açıklanmıştır. Bültenlerin
neden açıklanmadığı veya neden önceden kararlaştırılan tarihlerde açıklanmadığı
kurumun kamuoyuna duyurması gereken bir konudur. Ancak “toplu yayınlanan aylık
bültenlerde” açıklanması gereken tek konu bu gibi görünmemektedir. Sabrınıza
sığınarak biraz uzunca bir yazı halini almıştır.
1.
Gariplik: İşsiz başvuruları yükselirken kayıtlı
işsiz sayısı nasıl azalır?
İşsiz başvurularına rağmen kayıtlı
işsiz sayılarında bazı aylarda azalış bulunmaktadır. Şayet kayıtlı işsiz kalma
süresi değiştirilmişse bu durum ilgili tabloların altına işlenmelidir. Aksi
takdirde doğru kıyas yapma imkanı kalmayacaktır. Mayıs ayı içerisinde
Başvurular devam etmesine ve işe yerleştirme sayısı önceki aylara yakın
olmasına rağmen Mayıs Ayında kayıtlı işsiz sayısı neden 120.138 kişilik bir
azalış göstermiştir.
|
İşsiz
Başvurusu
|
İşsiz Başvurusunda
Önceki Aya Göre Artış
|
Kayıtlı
İşsiz Sayısı
|
Kayıtlı
İşsiz Sayısı Değişimi
|
|
OCAK
|
162.905
|
|
2.496.527
|
|
|
ŞUBAT
|
387.163
|
224.258
|
2.523.535
|
27.008
|
|
MART
|
669.708
|
282.545
|
2.523.979
|
444
|
|
NİSAN
|
818.768
|
149.060
|
2.561.529
|
37.550
|
|
MAYIS
|
931.777
|
113.009
|
2.441.391
|
-120.138
|
|
HAZİRAN
|
1.099.604
|
167.827
|
2.491.039
|
49.648
|
|
TEMMUZ
|
1.286.798
|
187.194
|
2.586.446
|
95.407
|
Kaynak: İŞKUR İstatistik
Bültenleri
2.
Gariplik: Açık iş karşılama oranı sürekli
azalıyor.
İŞKUR’dan işverenlerin işgücü
talebi olarak ifade edilebilecek “açık işlerin” İŞKUR tarafından karşılanma
oranı 2017 yılı içerisinde sürekli azalış göstermiştir. Bu yönüyle İŞKUR’a Ocak
ayı içerisinde gelen her 100 açık için 57,4’ü karşılanabilirken Temmuz ayı
sonunda bu oran 39’a düşmüştür. Yani İŞKUR’dan talep edilen 100 açık işin 61’i
karşılanamamıştır.
|
AÇIK
İŞLER
|
Önceki
Aya
Göre Değişim
|
İŞE
YERLEŞTİRME
|
Önceki
Aya
Göre Değişim
|
İşe
Yerleştirme
/ Açık İş
|
|
OCAK
|
160.927
|
|
92.425
|
|
57,4%
|
|
ŞUBAT
|
319.928
|
159.001
|
163.819
|
71.394
|
51,2%
|
|
MART
|
576.519
|
256.591
|
253.450
|
89.631
|
44,0%
|
|
NİSAN
|
803.643
|
227.124
|
332.360
|
78.910
|
41,4%
|
|
MAYIS
|
1.081.833
|
278.190
|
438.249
|
105.889
|
40,5%
|
|
HAZİRAN
|
1.395.485
|
313.652
|
546.595
|
108.346
|
39,2%
|
|
TEMMUZ
|
1.643.019
|
247.534
|
643.093
|
96.498
|
39,1%
|
Kaynak: İŞKUR İstatistik
Bültenleri
3.
Gariplik: Eğitim düzeyi yükseldikçe İŞKUR’da iş
bekleme süresi artıyor.
İŞKUR’a kayıtlı yüksek lisans ve doktora
mezunlarının içerisinde bir yıldan fazla süredir iş bekleyenlerin oranı (% 26)
iken okuryazar olmayanlarda ve bir okuryazar olsa dahi bir mezuniyeti
olmayanlarda bu oranlar sırasıyla % 13 ve % 18’dir. İŞKUR’da kayıtlı işsizlerin
% 24’ü bir yıldan fazla süredir İŞKUR’dan iş beklemektedir. Bir yanda
“nitelikli eleman bulunamıyor” değerlendirmeleri öte yandan bu tablo eğitim ve
istihdam arasındaki uyumsuzluğu gösterirken “nitelikten” kastın ne olduğunu da
netleştiriyor. İşverenler için en büyük nitelik “düşük ücret talep edilmesi”
olabilir mi?
|
|
İş Bekleme Süreleri
|
Kayıtlı İşsiz
|
|
|
6 Aydan Az
|
6 Ay-1 Yıl
|
1 Yıldan Çok
|
Toplam
|
Sayı
|
Oran
|
|
TOPLAM
|
44%
|
32%
|
24%
|
100%
|
2.586.446
|
100%
|
|
Okur Yazar Olmayan
|
52%
|
35%
|
13%
|
100%
|
87.903
|
3%
|
|
Okur Yazar
|
50%
|
33%
|
18%
|
100%
|
100.647
|
4%
|
|
İlköğretim
|
44%
|
32%
|
25%
|
100%
|
1.107.279
|
43%
|
|
Ortaöğretim (Lise ve Dengi)
|
47%
|
30%
|
23%
|
100%
|
694.734
|
27%
|
|
Önlisans
|
38%
|
34%
|
28%
|
100%
|
259.639
|
10%
|
|
Lisans
|
40%
|
33%
|
27%
|
100%
|
323.174
|
12%
|
|
Yüksek Lisans ve Doktora
|
38%
|
36%
|
26%
|
100%
|
13.070
|
1%
|
Kaynak: İŞKUR İstatistik
Bültenleri
4.
Gariplik: Nitelik gerektirmeyen mesleklerde işe
yerleştirme oranı yüksek!
3. garipliği destekleyen bir
gariplik; İŞKUR işe yerleştirmelerinde nitelik gerektirmeyen mesleklerde işe
yerleştirme oranının toplam işe yerleştirmeler içerisinde çok yüksek bir oranda
olmasıdır. Bazı dönemlerde görüleceği üzere işe yerleştirilen her iki kişiden
birinin her hangi bir nitelik gerektirmeyen bir işte, işe yerleşiyor olması
gariptir. Bir yanda milli eğitim kapsamında verilen mesleki eğitim öte yandan
İŞKUR’un yüksek bütçeli mesleki eğitim kurslarına rağmen “bir işe yerleşe
bilen” her iki kişiden birinin nitelik gerektirmeyen bir işe yerleşmesi,
tartışılması gereken bir başlıktır. 2017 yılı içerisinde İŞKUR’ca işe
yerleştirilen her 100 kişinin sadece 55’i nitelik gerektiren bir işe
yerleşmiştir.
|
Nitelik
Gerektirmeyen Mesleklerde İşe Yerleştirme
|
Toplam
işe Yerleştirme
|
Niteliksiz
İşe Yerleştirme Oranı
|
|
OCAK
|
44.392
|
92.425
|
48%
|
|
ŞUBAT
|
37.457
|
71.553
|
52%
|
|
MART
|
44.597
|
89.826
|
50%
|
|
NİSAN
|
37.177
|
79.004
|
47%
|
|
MAYIS
|
49.897
|
106.068
|
47%
|
|
HAZİRAN
|
43.731
|
108.492
|
40%
|
|
TEMMUZ
|
35.457
|
96.698
|
37%
|
|
TOPLAM
|
292.708
|
644.066
|
45%
|
Kaynak: İŞKUR İstatistik Bültenleri
5.
Gariplik: Aylık istatistik bülteni tabloları
birbiriyle uyumlu değil.
Yukarıda, 2. Gariplikte
belirtilen işe yerleştirme sayısı ile 4. Gariplikte belirtilen işe yerleştirme
sayısının farklı olması başka bir garipliktir. Aynı kurum tarafından, aynı dönemler için ve aynı anda yayınlanan işe
yerleştirme sayılarının aynı olması gerekirken Aylık istatistik Bülteninin 3.
Tablosu ile 7. Tablosunda belirtilen işe yerleştirme sayıları aynı değildir.
3. Tabloya göre İŞKUR 2017 yılı içerisinde 643.093 kişi işe yerleştirme
yapmışken 7. Tabloya göre 644.066 kişi işe yerleştirmiştir. Aradaki 973 kişilik
fark gariptir. Yine aynı şekilde 3. Tabloya göre 1.643.019 olan
açık iş sayısı 7. Tabloya göre 1.526.979’dur. Aynı veri için 116.040 farkın
olması garip değil midir?
6.
Gariplik: Ayın En Çok Aranılan Elemanı “Niteliksiz
Eleman”
Genellikle işveren kesiminin daha
çok teşvik almak amacıyla gündemde tutmaya çalıştığı “nitelikli eleman
sıkıntısı” İŞKUR istatistiklerine tam tersi yönde yansımaktadır. İşverenlerin 2017
yılı içerisinde talep ettikleri her 100 açık işin ortalama 40’ı için nitelik
gerektirmeyen eleman aradığı görülmektedir.
|
|
Nitelik Gerektirmeyen Mesleklerde Açık İş
|
Toplam Açık İş
|
Niteliksiz Eleman Arama Oranı
|
|
Ocak
|
66.214
|
160.927
|
41%
|
|
Şubat
|
63.552
|
156.448
|
41%
|
|
Mart
|
96.171
|
247.474
|
39%
|
|
Nisan
|
87.378
|
214.375
|
41%
|
|
Mayıs
|
106.132
|
259.980
|
41%
|
|
Haziran
|
95.438
|
241.158
|
40%
|
|
Temmuz
|
92.976
|
246.617
|
38%
|
|
Toplam
|
607.861
|
1.526.979
|
40%
|
Kaynak: İŞKUR İstatistik
Bültenleri
7.
Gariplik: Toplum Yararına Programların (TYP)
İstatistikleri neden eksik yayınlanıyor?
Özellikle seçim ve referandum
yıllarında İŞKUR toplam harcamalarının
yarısından fazlasını oluşturan bir uygulama (Kurs değil, işe yerleştirme de
değil) olan Toplum yararına programların ne kadar toplum yararına olduğu ayrı
bir tartışmayı hak etmektedir. Ancak aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere
2017 yılında açılan 3.616 programın % 80 referandumdan önceki ay ve referandum
ayında açılmıştır. Bu programların hangi bölge ve illerde açıldığı ve hangi
belediyelere açtırıldığı kamuoyu bilgisine sunulmalıdır.
Bu uygulamanın herhangi mesleki
nitelik kazandırmadığı ve reel üretim anlamındaki katma değerinin de tartışmaya
açık olduğu bilinmelidir. Genel olarak TYP uygulamasının bu gariplikleri
dışında yine aşağıdaki tabloda görüleceği üzere Ocak-Mart programlarının
kümülatif toplamları uyumlu iken (Yani 4+1=5, ve 4+1+2.042= 2.047) Nisan ayında
eklenen 844 programa rağmen kümülatif program sayısı 2.891 değil 2.446’dır.
Aradaki fark gariptir. Nisan ayında bu kadar iptal edilen programın olması
tesadüf değildir. İptal edilen programların il ve bölge dağılımının açıklanması
bu garipliği biraz azaltabilir. TYP programı ile ilgili garipliklerden bir
tanesi de iptal edilenlerde dahil açılan programlardan açıklanan katılımcı
sayısından çok daha fazla kümülatif katılımcı sayısının olmasıdır. 133.619
olması gereken sayı 171.193’e kadar çıkmıştır. Aradaki farkın açıklanması
elzemdir.
|
|
Program Sayısı****
|
Katılımcı Sayısı****
|
Program Sayısı**
|
Katılımcı Sayısı**
|
|
Erkek
|
Kadın
|
Toplam
|
Erkek
|
Kadın
|
Toplam
|
|
|
Aylık Veri
|
Ay Sonu İtibariyle Kümülatif Veri
|
|
Ocak
|
4
|
752
|
722
|
1.474
|
|
|
|
|
|
Şubat
|
1
|
295
|
342
|
637
|
5
|
1.183
|
1.283
|
2.466
|
|
Mart
|
2.042
|
26.654
|
29.200
|
55.854
|
2.047
|
27.917
|
30.651
|
58.568
|
|
Nisan
|
844
|
18.353
|
20.305
|
38.658
|
2.446
|
57.026
|
64.449
|
121.475
|
|
Mayıs
|
212
|
9.472
|
6.015
|
15.487
|
2.602
|
70.883
|
74.922
|
145.805
|
|
Haziran
|
456
|
10.607
|
5.773
|
16.380
|
3.041
|
82.465
|
81.200
|
163.665
|
|
Temmuz
|
57
|
3.041
|
2.088
|
5.129
|
3.094
|
86.969
|
84.224
|
171.193
|
|
Toplam
|
3.616
|
69.174
|
64.445
|
133.619
|
|
|
|
|
Sonuç olarak İŞKUR 7 aydır beklettiği
aylık istatistik bültenlerini nihayet yayınlamıştır. Ancak yukarıda da ifade
edildiği gibi bu gecikmeli açıklamalar, verilere olan güveni zedeleyebilir.
İŞKUR gibi işsizlik konusunun temel aktörlerinden biri olması gereken
kurumların verileri daha sistematik, ayrıntılı ve güvenilir bir şekilde
kamuoyunun bilgisine sunulmalıdır.
Yukarıda ifade edilen garipliklerin bazıları
yapısal olmakla birlikte bazıları da OHAL ile ortaya çıkmıştır. 310 İŞKUR
emekçisini hukuka aykırı bir şekilde ihraç ettiren İŞKUR’da da sürekli
“nitelikli eleman ihtiyacı” vurgusu yapılmaktaydı. Ancak ortaya çıkan gerçek
hem Türkiye geneli için hem de İŞKUR için özetle şudur: Sorun nitelikli insan
gücünün “yokluğundan” değildir.
Nitelikli insan gücünü kanalize edebilecek
vizyon ve strateji yetersizliklerindendir. Başka bir yazının konusu olarak
İŞKUR’un “ol(a)mayan” stratejik planı ve ulusal “istihdam(sızlık)” stratejisi
en temel sorunların kaynağıdır. İŞKUR’da yönetici olanların % 93’ünün
İŞKUR’daki kıdemi bir yılın altındadır. Ne
işi, ne de İŞKUR’u bilmeyenler İŞKUR’u ve işçinin emeği olan “işsizlik
sigortası fonunu” yönetmektedir.
*Bu yazı sendika.org adresinde 17.08.2017 tarihinde yayınlanmıştır.
