Seçimleri Kim Kazandı Net Değil Ama Türkiye 5 Yıl Daha Kaybetti.

Seçim meselesi ile demokrasi arasında hep bir bağlantı olduğu iddia edilir. Demokrasi olmadan seçim olmayacağı gibi özgür seçimler olmadan demokrasinin de olmayacağı  hep söylene gelir. Kısa bir değerlendirme ile ifade etmek gerekirse; "Temsili Demokrasi, iktidarın özgür seçimlerle el değiştirme olasılığının mümkün olmasıdır." 2017 Referandumu ile getirilen rejim ve OHAL bu olasılığın imkanlarını azalttı. 24 Haziran seçimleri bu imkanların azaldığı koşullarda dayatıldı.

Memleket OHAL'de sürüklendiği seçimden süratli bir şekilde çıktı. Ama tarihi sonuçları olan bir seçim oldu. AKP-MHP ittifakının baştan beri planladığı birçok aşama istedikleri gibi gitmedi. Ama tüm tersliklere rağmen ikisi de hak etmedikleri kadar iyi sonuçlar aldılar. Sonuçlara geçmeden önce;

• Bir kez daha vurgulayalım "Secim OHAL koşularında yapıldı". 
• Secim kararından hemen önce ülkenin en büyük medya grubu el değiştirdi.Medya tek ses oldu
• 3.Büyük Partinin Adayı cezaevinde tutuldu. Herhangi bir şekilde propaganda yaptırılmadı.
• Önceki seçimlerden farklı olarak içişleri ve adalet bakanları istifa etmedi. Kendileri de aday olan bu şahıslar devlet imkanlarını sonuna kadar kullandı. 
• Seçim kanunlarındaki değişiklikler Anayasaya aykırı şekilde ilk seçimde uygulandı. Toplumun çoğunluğu "ittifak oylarının nasıl dağıtıldığını" halen bilmiyor. 
• Garip bir şekilde 144.000 seçmen taşınmasına karar verildi. İnsanlar kilometrelerce yürüyerek oy kullanmaya gitti. 
• İktidar dışında tüm partilerin standları, otobüsleri,büroları,binaları saldırıya uğradı. 
• Özetle muhalefet partileri "devlet partisi ile" girdikleri secimi kaybetti. "Devlet partisi" seçimlere 2 hafta kala açık bir şekilde 12 milyon emekliye 1.000 lira verdi. Bir kere daha vereceğini de vaat etti. Bunun gibi belediyeler eliyle "beyaz eşya dağıtımından" tutun, SYDV ve İŞKUR kapsamında yaklaşık 5 milyar TL "sadece seçim döneminde dağıtıldı." 

Bu kapsamda siyaset finansmanı meselesi demokrasinin en en hassas konusudur. Siyasetin Türkiye'de nasıl finanse edildiği hala şeffaf olmayan bir başlıktır. Son seçimde iyice karmaşıklaşmıştır. Yine Siyasi partilere "devlet yardımı" alan ve almayan partiler arasındaki uçurum başka bir çalışmanın konusudur. 

Seçimin niceliksel sonuçları ise şu şekilde özetlenebilir;

AKP açısından;

• 1 Kasım seçimlerine göre yaklaşık % 7 oranda oy ve vekil sayısı artışına karşın 22 vekil sayısı azalışı olmuştur. 2,6 Milyonluk yeni seçmen artışına karşın  AKP'deki oy azalışı 2,3 Milyon kişi olmuştur. 
• AKP mecliste azınlık konumuna düşmüştür. Bunun sonucunda yürütmede Bakan olacak kişiler çoğunlukla seçimle gelmemiş kişilerden olacak veya AKP dışındaki partilere teklif götürülecek. 
• Gittikçe derinleşen ekonomik krizin siyasal sorumluluğu yine Erdoğan ve AKP'ye kalmış olacak. 
• Seçim stratejisi tüm imkanlara rağmen tutmadı. 1) İYİ Parti seçimlere girdi. 2) Saadet Cumhur İttifakına Dahil olmadı. 3) HDP baraj altında bırakılamadı. Aslında baskın seçimin en temel hedefleri bunlardı. HDP'nin barajı aşması, AKP'nin tek parti iktidarı için baraj olan 300+1 barajının altında kalmasını beraberinde getirdi. 
• Özetle 23 Haziran'a göre erkenden seçimden parti olarak en çok kaybeden AKP'dir.  Aday olarak gösterilen Tayyip Erdoğan zaten Cumhürbaşkanı idi buna karşın mecliste çoğunluktular. Bu durumu 18 ay önceden terk etmiş oldular. 

CHP açısından;

• CHP'de 1 Kasım seçimlerine göre yaklaşık % 2,7 oranında ve 760 bin civarında oy azalışı yaşamıştır. Ancak AKP'den farklı olarak vekil sayısını  12 vekil arttırmıştır. 
• CHP'deki oy kaybına rağmen vekil artışı millet ittifakının en büyük ortağı olması ile açıklanabilir. Saadet ve İYİ partinin Millet İttifakına getirdiği oylar birçok ilde CHP'ye vekil olarak yansımıştır. Örneğin Adıyaman'da HDP oylarını % 15'in üzerine çıkarmasına rağmen vekillik % 12 alan CHP'ye gitmiştir. 
• CHP Mecliste ana muhalefet konumunu korumuştur ancak M. İnce'nin % 30'un üzerinde oy almış olması ve CHP'nin oy oranlarında ifade edilen düşüş CHP'de "koltuk tartışmalarını" başlatmış durumdadır. CHP'nin iç gündemi ile ülkenin genel gündemi her zaman örtüşmemektedir. 
• CHP'nin 1. Parti olduğu iller (6);  Muğla, Aydın, İzmir, Kırlareli, Tekirdağ, Edirne'dir.  Dersim ve Çanakkale Muharrem İnce'ye en çok oyu vermesine rağmen CHP 2. parti olmuştur. 
• Ankara Özelinde CHP 1. Bölgede 1. Partidir. Ancak CHP'de olan Yeni Mahalle Belediyesinde 2. Parti olmuştur. 

HDP açısından;

• HDP'nin barajı aşıp aşmayacağına göre Türkiye'nin tekçiliğe savrulacağı düşünülüyordu. HDP; Türkiye'nin 69 ilinde 1 Kasıma göre oylarını arttırdı. Toplam oy artışı 720 bini geçti. Vekil artışı ise 1 Kasıma göre 8 oldu. 
• HDP'nin ittifak dışı tutulması nedeniyle ve ittifak sistemi sonucu HDP'ye ait bazı vekillikler diğer partilere kaymıştır. HDP daha fazla oy almasına rağmen ittifak ve d'hont sistemi nedeniyle aşağıdaki illerde birer vekil açıkça başka partilere kaymıştır. Ayrıntılı analizle bu illerin daha çok olduğu tespit edilebilir.
• Adıyaman,
• Erzurum, 
• Gaziantep,
• Tüm baskı ve saldırılara rağmen hem HDP hem de Cumhurbaşkanı Selahattin Demirtaş 3. olmuştur. 
• HDP seçmenlerinin önemli bir kısmı Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde M.İnce'yi desteklemiştir. Örneğin İstanbulda HDP'ye oy veren sayısı 1 milyon üzerinde iken Demirtaş'a oy veren sayısı 600 bin civarında olmuştur. 
• HDP'nin 1. olduğu bölge illerinde HDP ile Demirtaş arasında bariz bir oy farkı olmazken Tunceli örneğindeki gibi bazı yerlerde HDP 1. parti olmasına rağmen İnce 1. olmuştur.  

İYİ BİR MÜŞAHİT NE YAPSA DAHA İYİ OLUR

İyi bir müşahit “müşahede altında olan ülkenin” tarihi seçiminde görev alacak sandık kurulu üyesi veya gözlemcisidir. Sandık kurulu üyesi olmayan tüm seçmenler de müşahit olabilirler.

24 Haziran Pazar günü sabahı, saat 6’dan gece 24’ü aşan bir maraton koşusunun kahramanları Türkiye’nin en önemli seçiminde görev alacak bu Müşahitlerdir.

Tüm müşahitler, AKP-OHAL ülkesinin son günü olan Cumartesi günü, sabah erkenden kalkacak ve  sonraki tarihi güne hazırlanacak. Sonraki günün akşamında güzel bir haber almanın umudunu büyütecek şekilde iyi bir gün geçirecek. Erken uyuyup sonraki gün adil bir seçimin olması için huzurlu bir uykuyu çekecekler J.

UYUMADAN ÖNCE; MÜŞAHİDİN ÇANTASI HAZIRLANMIŞ OLMALI; ÇANTA’DA;

1- Kimlik Kartı (NüfusCüzdanı,Ehliyet,Pasaport vb.) Belgeleri,

2- Seçmen Bilgi Kâğıdı,

3- Sandık Görevlileri El Kitapçığı,

4- Sandık Kurulu üyesi ise görevli olduğuna dair resmi yazı

5- Sadece Müşahit ise müşahit kartı,

6- Tükenmez kalem ve Not almak için bloknot ve a4 kağıdı

7- Şikayet ve İtiraz için hazırlanmış dilekçe örnekleri[1],

8- Bir günlük su, sandviç, peçete, vb. ihtiyaçları

9- Ağrı kesici, vb. kullanılan ilaçlar varsa alınmalıdır. 

10-Şarj edilmiş bir akıllı cep telefonu ve şarj aleti, (Cep Telefonuna Sandık Takip Sistemi indirilip pilot uygulama yapılmalıdır)

11-Parti ilçe örgütü, Okul Sorumlusu, Avukat ve diğer müşahitlerin iletişim bilgilerinin olduğu bir not,

12-On Altı Yıllık AKP iktidarının “hatıralarını” (Soma’dan Roboskiye, Özgecandan Pozantıya, Uğur Kaymazdan Berkine… Yoksulluktan  İşsizliğe… )

Sabah erkenden;  uyanık, zinde ve pozitif bir güne merhaba diyerek sağlam bir kahvaltı yapacak.

6:30’da sandığının çevresinde olacak. Sandık başkanı ve diğer sandık kurulu üyeleri ile tanışacak, kendisi sandık kurulu üyesi ise yerini alacak, sadece müşahitse gelmeyen sandık kurulu üyesi varsa onun yerine talip olacak, o da olmadıysa sadece iyi bir müşahit olarak günü tamamlayacak J

İyi bir müşahit; iyilik ile kötülük arasındaki düzeltici cetveldir. Müşahit; bir “gözlemci” olarak 4 şeyi ayırır.

1- Kim seçmen kim değil,

2- Hangi zarf geçerli hangisi değil,

3- Hangi pusula geçerli hangisi değil,

4- Hangi tutanak geçerli hangisi değil.

Günün sonunda bu 4 güzel ayırımın geçerli olanlarının tutanağının alınması için sandık kurulunu gözlemler. Sandık çevresinde gözlemci olan müşahit usulsüz oy kullanımını önleyebilmek amacıyla sandık kurulunun kimlik, cep telefonu, imza attırma ve mühürleme, oy kullandırma (sadece engellilerde 1 yardımcı kapalı alana girebilir onun dışında sadece oy kullanan kapalı alana girer.) işlemlerini izler. Bir usulsüzlük tespiti olursa “sandık kurulu başkanına” kibarca ve sözlü olarak iletir.

Müşahit ve/veya Sandık Kurulu üyesi; sandıklarda oy verme işlemi bittikten sonra sandık tutanaklarının tamamının toplanması işini 24 Haziran Saat 24:00'e kadar tamamlanmalı, ertesi güne bırakılmamalıdır.

MÜŞAHİTİN MUTLAKA AMA MUTLAKA ALMASI GEREKEN TUTANAK İKİ TANEDİR.

1)    CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ SANDIK SONUÇ TUTANAĞI

2)    MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMİ SANDIK SONUÇ TUTANAĞI

UNUTMAYINIZ; ELİNİZDE ISLAK İMZALI TUTAĞI BULUNMAYAN SANDIĞA İTİRAZ EDEMEZSİNİZ.

MÜŞAHİT SANDIĞI İÇİN ALDIĞI BU ISLAK İMZALI VE DOĞRU TUTANAKLARI CEP TELEFONUNA İNDİRDİĞİ SANDIK TAKİP SİSTEMİNE YÜKLER.

OYLAR İLÇE SEÇİM KURULUNA GİDERKEN BİR-İKİ SANDIK KURULU ÜYESİ VEYA MÜŞAHİT SANDIK KURULU BAŞKANINA EŞLİK EDER.

SEÇİM GECESİNDE GÜVENİLİR KAYNAKLARDAN GELENLER DIŞINDA HİÇBİR HABERİN DİKKATE ALINMAMASI VE HERKESİN GÖREVİ TAMAMLANANA KADAR YERİNDEN AYRILMAMASI GEREKLİDİR. 


ÖNCEKİ SEÇİMLERDE YALAN HABERCİLİĞİ KANITLANMIŞ KANALLAR HER ZAMAN TAKİP EDİLMEMELİ AMA SEÇİM AKŞAMI ÖZELLİKLE TAKİP EDİLMEMELİ.

1-  OY KULLANMADAN ÖNCE YAPILACAKLAR

NOT: BU İŞLEMLER 8'DEN ÖNCE BİTİRİLMİŞ OLMALI

• Ant içme,  

• Sandığı hazırlama,

• Kapalı oy kullanma yerinin hazırlanma, 

• Başkan ve memur üyenin getirdiği torbanın içinden çıkanları (onaylı seçmen listesi, zarf, mühür, pusula tutanak, vb.) saymak ve tutanağa bağlamak,

• ZARFLARI  MÜHÜRLEMEK

• PUSULALARI MÜHÜRLEMEK

2- OY KULLANILIRKEN SAYIM AŞAMASINA KADAR YAPILACAKLAR

• Seçmen listesinde adı olmayan kişiler ancak görevli olduklarını gösterir belge ile (142 Belgesi) oy kullanabilir. Bu kişilerin de adı ve kimlik bilgileri oy kullanan listesine eklenir. İmzaları alınır. OY KULLANMAK İÇİN BU BELGEYİ SANDIK KURULUNA BIRAKMASI VE BİR DAHA ALMAMASI GEREKİR.

• Kimlik kontrolünün yapılıp yapılmadığını gözlemlemek,

• Cep telefonu vb. araçların alınıp alınmadığını kontrol etmek.

• Engellilerin oy kullanımına yardım eden kişinin hep aynı kişi olmasını engellemek,

• Okuma yazma bilmeyen kişilere açıklama yapan başkanın objektif davranıp davranmadığını kontrol etmek.

• Sabah 8'den önce ve akşam 17'den sonra oy kullanılmasını engellemek GEREKİR. (saat 17 itibariyle sandık önünde sıra varsa sıradakilerin kimlikleri toplanır ve oy kullandırılır. Kimlikler toplandıktan sonra gelenlere oy kullandırılmaz.)

• Oy kullanma süresi dolduktan sonra sandık kapatılır.

• KullanılMAyan zarf,

• KullanılMAyan pusula,

• Mühür,

• Diğer resmi oy kullanma malzemelerinin kaç adet kaldığı SAYIM YAPILARAK TUTANAĞA BAĞLANIR VE GÜVENLİ BİR YERE KALDIRILIR

• Sayıma uygun bir alan belirlenir. 

• Çeteleler hazırlanır.

• Sandık kurulundan kimlerin "çetele tutacağı belirlenir"

• Sayımın nasıl yapılacağı üzerinde "hem fikir olunup işe öyle başlanmalı."

3- SAYIM VE DÖKÜM AŞAMASI NASIL OLACAK

• Sayım ve Döküm kamuoyuna, müşahitlere ve seçmenlere açık yapılır. 

• Önce zarflar sayılır ve geçersiz zarf varsa sayısı ile birlikte tutanağa bu durum işlenir. Geçersiz zarflar güvenlik bir yere konur.

• Oy kullanan kişi sayısı kadar veya altında geçerli zarf belirlendikten sonra zarfların içerisindeki pusulalar çıkarılır ve cumhurbaşkanı seçimleri için pusulalar ile millet vekilleri için pusulalar ayrıştırılır. 

• Milletvekilleri pusulaları güvenli bir yere (sandığın içi olabilir) alınır. 

• Önce cumhurbaşkanlığı seçimleri için sayım yapılır. Sayım bitince ıslak imzalı sonuç tutanağı hazırlanıp müşahitlere bir örneği verilir.

• Daha sonra milletvekilleri için sayım yapılır. Her oy çeteleye 1 kere işlenir. Yani aynı oy hem bir partiye hem de ittifaka yazılmaz. Partilerin ve ittifakların ayrı ayrı olarak oyları çetele ve tutanaklara işlenir. Islak imzalı sonuç tutanağı hazırlanıp müşahitlere verilir. 

• Geçersiz zarf ve geçersiz pusula sayısı mutlaka tutanakta tutarlı bir şekilde gösterilmelidir. 

• Sandık sonuç tutanakları [(1) Cumhurbaşkanlığı ve  (2) Milletvekilleri ] sandık takip sistemine işlenmelidir. 

• Islak imzalı tutanaklar  sisteme girildikten sonra okul sorumlularına yoksa ilçe parti yöneticilerine iletilmelidir. 

İYİ BİR MÜŞAHİT HALKIN İRADESİNİN SİGORTASIDIR. SİGORTA KRİZ ÇIKTIĞINDA ÇÖZÜME YARIYORSA SİGORTATIR. MÜŞAHİTLER KANUNİ HAK VE YETKİLERİNİ BİLMELİ VE KİBARLIĞI ELDEN BIRAKMADAN SEÇİMLERİN ADİL GEÇMESİ İÇİN ELİNDEN GELEN HERŞEYİ YAPMALIDIR.

İyi Bir Müşahit veya sandık kurulu üyesinin GÖRMESİ/BİLMESİ gereken başlıklar; MÜŞAHİT SADECE GÖZLEMLER, SANDIK KURULU ÜYESİ HEM GÖZLEMLER HEM DE YAPAR. 

Özet bir şekilde önemli noktalar ve haklarımız hakkındaki videoyu izleyebilirsiniz. 

Meraklısı için diğer eğitim videoları aşağıdadır.

1- Oy Kullanmadan öncesi
2- Oy Verme Süreci
3- Sayım ve Döküm süreci
4- Şikayet ve İtiraz Süreci
5- Ceza evi ve Seyyar Sandık Uygulaması süreci

[1] http://www.hdp.org.tr/tr/materyaller/24-haziran-secimleri/11967

AKP'NİN YERİNE GETİRMEDİĞİ 50 VAADİ

Türkiye’de 2014-2019 yılları arasında sadece 2016 yılında seçim olmayacak. 2015 yılında ise çifte seçim oldu. AKP 1 Kasım 2015’te iktidara geldi ve 137 haftadır iktidarda. İktidara geldiğinde sunduğu hükümet programı eylem planında “takvime bağlayıp yapacağım dediği” birçok şeyi YAPMADI.  24 HAZİRAN SEÇİM VAATLERİNDE İSE BUNLARIN TEKRARI VAR.

BURADA LİSTELENEN BAŞLIKLAR HAKKINDA SOMUT HİÇ BİRŞEY YAPILMAMIŞTIR. Bunlardan bazılarını siz değerli xebat_istihdam okurları için listeledik. YERİNE GETİRİLDİ/GETİRDİK DİYENLER YORUM KISMINA BİLGİ NOTU VEYA YORUM YAZABİLİR. 

1. Siyasi Etik kanunu çıkarılacak ve siyasetin finansmanı şeffaflaşacak.
2. Geleneksel irfan merkezleri ile cemevlerine hukuki statü tanınacak,
3. Roman vatandaşlarımızın sorunlarının çözümüne yönelik daha önce atılmış adımlar değerlendirilerek yeni çalışmalar başlatılacak
4. Temel hak ve hürriyetlere ilişkin uluslararası sözleşmelerin iç hukuka dâhil edilmesine devam edilecek, özgürlükçü demokratik düzen mantığıyla bağdaşmayan şerhler kaldırılacak
5. TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, Kamu Denetçiliği Kurumu ve Türkiye İnsan Hakları Kurumunun etkinliği artırılacak
6. Temyiz mahkemelerinin, alt derece mahkemeleri üzerindeki hukukilik denetiminin ötesine taşan yetkileri sınırlandırılacak
7. Ülke genelinde ideal yargılama süreleri belirlenecek,
8. Adli Tıp Kurumu yeniden yapılandırılacak,
9. Kamu hizmetlerinin adil, etkili, verimli, süratli ve kaliteli sunumunu sağlayacak şekilde merkezî birimler daha dinamik ve etkin bir yapıya dönüştürülecek, kurumlar arası yetki mükerrerlikleri kaldırılacak, bürokrasiyi azaltacak ve kurumsal performansı artıracak düzenlemeler yapılacak
10. Başbakanlık BİMER yeniden yapılandırılacak,
11. Kalkınma Ajanslarının yönetim, denetim ve mali yapıları iyileştirilecek,
12. Bölge Kalkınma İdarelerinin kurumsal yapısı iyileştirilecek,
13. Üniversitede kalite ve özerkliği odağına alan yeni bir Yükseköğretim Kanunu hazırlanacak,
14. Sağlık araç ve gereçleri ile stratejik ve yerli ilaçların geri ödeme, fiyatlandırma ve ruhsatlandırma süreçleri iyileştirilecek,
15. Belediyelerin kreş açma zorunluluğuna yönelik uygulama etkin hale getirilecek,
16. Çocuklar ve gençler başta olmak üzere, daha güvenli ve bilinçli internet kullanımı ve kullanıcı güvenliği artırılacak, bu kapsamda internet kafelerin standartları yükseltilecek,
17. Vatandaş memnuniyetini ve sağlık hizmet sunumunda etkinliği artırmaya yönelik olarak hizmet bütünlüğünü sağlayacak düzenlemeler yapılacak,
18. Aile sağlığı merkezleri yapısı ile aile hekimliği uygulamasının yeniden yapılandırılması sağlanacak,
19. Aktif İşgücü Programlarına ilişkin bir izleme ve değerlendirme sistemi kurulacak,
20. Vergi beyannameleri ile sosyal güvenlik bildirgeleri birleştirilecek,
21. Gelir ve kurumlar vergisi kanunları birleştirilerek yeni Gelir Vergisi Kanunu çıkarılacak,
22. Kamuda taşıt envanteri çıkarılacak ve Taşıt Kanunu yenilenecek,
23. Uluslararası doğrudan sermayenin ülkemize çekilmesine yönelik gerekli tedbirler alınacak,
24. Yatırımlarda bürokrasi azaltılacak,
25. Endüstri Bölgeleri ve Organize Sanayi Bölgelerinde arsa maliyetlerini azaltacak yeni bir mekanizma kurulacak,
26. OSB’lerde yetki karmaşasını ortadan kaldıran etkili bir yönetim yapısı oluşturulacak
27. Yatırım Destek Ofislerinin (YDO) kurumsal ve beşeri kapasiteleri güçlendirecek,
28. Ar-Ge ve tasarım alanında erken aşamaya yönelik bir fon kurulacak,
29. Türkiye Uzay Ajansı kurulacak,
30. Su Kanunu çıkarılacak,
31. Şehirlerde kişi başına yeşil alan şartı miktarı artırılacak,
32. Yeni bir Seçim Kanunu hazırlanacak, Baraj gözden geçirilecekJ
33. Yeni bir Siyasi Partiler Kanunu hazırlanacak,
34. Sivil Toplum Kanunu çıkarılacak,
35. Devlet Sırrı Kanunu çıkarılacak,
36. Adlî Veri Bankası oluşturulacak,
37. İdari yargıda iş yükü azaltılacak ve idari yargının daha hızlı çalışması sağlanacak,
38. Kamu personel rejimi reformu yapılacak,
39. Merkezî idare ve yerel yönetimler arasındaki ilişkiler, Avrupa Yerel Yönetimler Şartıyla uyumlu olarak yeniden düzenlenecek,
40. Sağlık ve eğitim personeline yönelik şiddeti önlemek için caydırıcı önlemler alınacak,
41. Çocuk hakları en geniş hukuki çerçevede korunacak,
42. Öğretmen Akademisi kurulacak,
43. Yazılı ve sözlü iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil öğretimi için gerekli tedbirler alınacak,
44. Mesleki ve teknik eğitim okul/kurum yönetim modeli geliştirilecek,
45. Eğitim istihdam bağlantısı güçlendirilecek,
46. Kamu İhale Kanunu güncellenecek,
47. Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) çalışmalarına ilişkin ikincil mevzuat düzenlemeleri tamamlanacak,
48. Hayvan hakları en geniş hukukî çerçevede korunacak,
49. Çevre hakları en geniş hukukî çerçevede korunacak,
50. Gençlere ücretsiz internet erişimi imkânı getirecek düzenlemeler yapılacak,

AKP Yetkilileri 24 Haziran seçimleri vaatleri kapsamında yukarıdaki 48. maddeyi tekrar vaat olarak ifade etmiştir. Ancak 2011 yılından bu yana taslak olarak bekleyen bu başlık Sakarya'da bir köpeğe yapılan işkence sonrası ancak gündem olabilmiştir. Aşağıda 2015 programının kesiti bulunmaktadır. AKP sloganını değiştirmeli: "Söylerse AKP söyler, AKP söylerse lafta kalır"

Türkiye En Yüksek Faizin Verildiği Ülkelerden Biri Oldu?

   

RAMAZANDA FAİZ ARTTIRMAK CAİZ MİDİR EY SEÇMEN!*

24 Hazirandaki erken veya baskın seçimin nedeninin, ekonomide yaşanacak derin bir kriz olduğu ifade edilmektedir. “Ekonomik sorunlar ve işsizlik” birçok kamuoyu araştırmasında en önemli sorun olarak öne çıkmaktadır. Erken seçim kararının deklere edildiği 20 Nisan tarihinden bu güne üç defa arttırılan faiz oranına rağmen döviz kurunun önlenemeyen yükselişi; kriz için “bize doğru yaklaşan cisim” değerlendirmeleri ile sonuçlanmaktadır. Türkiye ekonomisinde işlerin “çok iyiye gittiğini söyleyen” AKP cenahına karşı işçi, işveren, esnaf, çiftçi cenahından tam zıttı yönünden sesler yoğunlaşarak yükselmektedir. AKP sözcüleri % 7,4’lük büyümeyi esas alan bir değerlendirme yaparken, tüm toplum kesimleri artık çift haneli olduğu kesinleşen enflasyon, işsizlik ve faiz oranlarının iyi işlemeyen bir ekonominin verileri olduğunu söylemektedir.

Bu yazı kapsamında sadece OHAL dönemi içerisinde TCMB Geç Likidite Penceresi (LON) faiz oranlarının eğilimleri ve seçim kararı sonrasındaki vahim durum değerlendirilecektir. Aşağıdaki tabloda görüleceği üzere 3 aylığına ilan ilk OHAL döneminde, 3 defa faiz indirimi kararı alınmış ve toplamda 0,75 puanlık bir azalışla dönem kapatılmıştır. II. Dönem OHAL’de 0,25’lik bir faiz artırımı kararı alınmış ve Trump’ın ABD’ye Başkan olması sonrasında ABD’de hızlanan FED politikaları ile bağlantılı bu artış izah edilmeye çalışılmıştır. III. OHAL döneminde iki defa yapılan artışla OHAL döneminde net faiz artışı 1,25 puan olmuştur. Yani 3. OHAL döneminin sonuna kadar OHAL de önemi öncesine göre sadece 1,25 puanlık bir faiz artışı olmuştur. IV. Ve VI. OHAL döneminde ile 0,50’şer puanlık artış ile bu değer 2,25’e yükselmiş, V. Ve VII. Dönem OHAL’ler’de ise faiz artışı olmamıştır.

İçinden geçtiğimiz şu mübarek OHAL günlerinde ise önceki tüm dönemlerden daha sık ve tüm dönemlerden daha yüksek faiz oranları artmıştır. Erken seçim kararının netleştiği 20 Nisan tarihinden 6 gün sonra  ilave 0,75 puan, bu günden 28 gün sonra ilave 3,00 puan ve bu tarihten 15 gün sonra ise 4,25 puan ilave faiz oranı artımı yapılmıştır. Gelinen aşamada faiz oranları OHAL dönemi başına göre yüzde 102 artmıştır. Bu artışın % 76’sı erken seçim kararından sonra gerçekleşmiştir.

OHAL DÖNEMİ	FAİZ KARARININ VERİLDİĞİ TARİH	Kaç gün sonra faiz değişti?	GLP FAİZ ORANI	FAİZ ORANI DEĞİŞİM MİKTARI	MARJİNAL DEĞİŞİM
I. OHAL DÖNEMİ	20.07.2016		10,25	-0,25	-0,25
	24.08.2016	35	10,00	-0,25	-0,50
	23.09.2016	30	9,75	-0,25	-0,75
II. OHAL DÖNEMİ	25.11.2016	63	10,00	0,25	-0,50
III. OHAL DÖNEMİ	25.01.2017	61	11,00	1,00	0,50
	17.03.2017	51	11,75	0,75	1,25
IV. OHAL DÖNEMİ	27.04.2017	41	12,25	0,50	1,75
VI. OHAL DÖNEMİ	15.12.2017	232	12,75	0,50	2,25
VIII. OHAL DÖNEMİ	26.04.2018	132	13,50	0,75	3,00
	24.05.2018	28	16,50	3,00	6,00
	08.06.2018	15	20,75	4,25	10,25

 Kaynak:TCMB[1]

İktidar cenahı dolar kurunun 4,92’ye yükselmesi sonucu önceden yüksek perdeden karşı çıktığı faiz artımına sarılmıştır. Ancak ülkenin ekonomik dış mihrakları olarak “dışa bağımlığı” “dış borcunun” ve “dış ticaret açığının” dramatik yükselişi nedeniyle bu faiz artımları çok kısa süreli etki gösterebilmiştir. OHAL Döneminde ekonominin temel göstergeleri kötüleştiğinden yapısal bir iyileşmenin işaretleri henüz yoktur. Aşağıdaki tabloda görüleceği üzere OHAL döneminde TL’deki değer kaybetme göstergeleri çok dramatiktir.

	OHAL DÖNEMİ BAŞINDA	VIII. DÖNEM OHAL’DE*	OHAL ETKİSİ	ARTIŞ
TÜFE (%)	8,79	12,15	3,36	38%
Dolar kuru	2,98	4,92	1,94	65%
Euro kuru	3,29	5,76	2,47	75%
Faiz (%)	10,25	20,75	10,5	102%

*Haziran itibariyle görülen en yüksek değerler

Bu verilere karşın sabit ve asgari ücretlilerin ücretlerindeki artış enflasyon oranlarının altında gerçekleşmiştir. Enflasyonun  % 38 arttığı OHAL döneminde asgari ücretliye verilen zam % 23’tür. Zaten kamu emekçilerinin aldığı zam enflasyonun bile çok altındadır. Örneğin 2018 yılının ilk dönemi için memurlara verilen % 4’lük zam nisan ayını çıkaramadan enflasyonun altında kalmıştır.

Sonuç olarak kur ve enflasyon riskinin olduğu, dışa bağımlı bir ekonomide sürekli ve radikal artan faiz oranları; yatırımları ve dolayısıyla istihdamı sınırlayacak bir düzeye doğru yükselmektedir. Türkiye’nin ekonomisinin “kırılgan” ülkeler arasında sayılması dış açığının GSYİH oranının yüksekliği, rezervlerinin kur riski etkisiyle azalması ve yüksek enflasyon ile açıklanmaktadır. [2] Dış borç oranını GSYİH’nın % 60’ına yaklaşması durumu ise bir yıl içinde gerçekleşecek ve 2001 krizinin yaşandığı dönemin çok üzerinde olacaktır.

Faiz oranlarının artması sadece bir sonuçtur. OHAL’de tercih edilen hukuksuzluk, güvensizlik ve verimsizlik ekonomisinin sonucudur. Ancak her sonuç gibi kendisi de yeni olumsuz gelişmelerin nedeni olacaktır. AKP’nin OHAL ekonomisi, Türkiye’yi dünyada en yüksek faizi veren ilk 5 ülke içerisine sokmuştur. Dünya genelinde düşük faiz ve düşük enflasyon sorunu varken Türkiye çift haneli oranları ile göz doldurmaktadır! Erdoğan’ın “lafta faiz karşıtlığı” ise içte ve dışta uyguladığı irrasyonel siyasetle çelişmektedir. AKP’nin neden olduğu demokrasi krizi etkisi yıllara yayılan ekonomik bir krizi başlatmıştır. Faiz oranları sadece bir göstergedir. Yoksullaştıran, gelir dağılımını adaletsizleştiren ve sadece sermaye sınıfına yarayan bir gösterge.

[1] http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Merkez+Bankasi+Faiz+Oranlari/Gec+Likidite+Penceresi+%28LON%29

[2] https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/is-rate-hike-only-way-to-calm-markets-now-looks-like-it-is/articleshow/64220827.cms

* Bu yazı14.06.2018 Tarihinde Sendika.org'ta yayınlanmıştır.