Asgari Fitre Miktarı Asgari Ücretten Çok "Eyyyy Mü'minlerin Adaleti ve Kalkınması"!

Ücret, Asgari Ücret ve Fitre artışları

Neredeyse tüm “Hukuka Giriş” kitaplarında maddi yaptırımı olan hukuk kuralları dışında “manevi yaptırımı olan” sosyal düzen kurallarından söz edilir ve din kuralları bunların başında gelir. Müslüman insanların büyük bir coşkuyla dahil olduğu hicri ramazan ayında Türkiye özelinde bir tartışma her sene yapılmaktadır. En çok tartışılan başlıklar “Orucu Bozan Şeyler” üzerinedir. Müslümanların bu iç tartışmasının dışında sosyal yaşamla ilgili bir tartışma da sorulan sorular da olmaktadır. Örneğin “İşçisinin sigortasını, fazla mesaisini, yıllık iznini, vb… haklarını yemek orucu bozar mı?” Bu yazı bu tartışmaların dışında başka bir noktaya dikkati çekecektir. Özellikle ücret konusunda emeğin karşılığı olarak verildiği için haram-helal tartışmasında öncelikli olmalıdır.

Dünyada eşi benzeri olmayan güzide kurumlardan biri olan Diyanet İşleri Başkanlığı’nın (DİB) 2017 yılı için açıkladığı fitre minimum miktarı 16 TL olarak kamuoyunun bilgisine sunulmuştur. Sayın Diyanet’in açıklamasına göre; “Belirlenen bu miktar, "asgari miktar"olup, fitrede verilecek miktar konusunda bir üst sınır bulunmamaktadır. Bu konuda ideal olan, herkesin kendi hayat standartlarına göre asgari günlük gıda harcamalarına denk düşecek bir meblağı vermesidir. Söz konusu meblağ, gıda gibi ayni olarak veya para şeklinde nakdi olarak ödenebilmektedir.” Gayet makul bir dayanışma uygulaması olabilecek bu fitre değerinin diğer sosyal göstergelerle ilişkisi ise dikkate değerdir. Özellikle ücret, asgari ücret ve ücret artışlarının “sadece gıda ederi olan fitreye” göre ne kadar olduğu incelenmeye değerdir. Aşağıdaki değerlendirme Ülkedeki istihdamın ne kadarının asgari ücretle çalıştığı göz önünde bulundurulduğunda çok daha çarpıcı olacaktır.

Asgari ücretin 4 kişilik bir aile için verildiği varsayımıyla hep fitre değerinin altında verildiği görülmektedir. Bu yönüyle son 5 yılın fitre ve Asgari ücret değerlerinin gösterildiği yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere Fitre Asgari değeri ile Ücret Asgari değeri arasında özellikle oransal artışta bir paralellik olduğu ama tam da bu paralellik nedeniyle eksik ödemenin giderek arttığı görülmektedir.

“Maldan götüren ibadetler olarak zekat ve fitre” uygulamalarının başka tarih ve toplumlarda da benzerleri görülen ve  sosyal yaşam gereği olan ibadetler olduğu söylenebilir. Ancak dinsel söylem ile pratiğin tarihin tüm dönemlerinde diğer söylem ve pratikler gibi tam olarak örtüşmediği de söylenebilir.

Dinsel konularda mümkün olduğunca ahkam kesmemek ve bireysel yaklaşımlara diğer insanlara zarar vermediği sürece saygı duymak gereklidir. 2017 yılı asgari fitre miktarı  Türkiye geneli için makul bir asgari miktar ise asgari ücret makul düzeyde değildir. Çünkü sadece gıda için verilen 16 TL’lik Asgari Fitre Miktarı 4 kişilik bir aile için aylık gıda giderinin 1.920 TL olduğunu göstermektedir. Sadece gıda değil tüm giderleri karşılamak amacıyla belirlenen asgari ücret tutarı 1.404 lira olup fitre değerinin altındadır. Asgari ücretin ne kadar yaşamsal koşullardan kopuk belirlendiğinin en temel göstergesini değerli kamuoyuna sunan DİB’e asgari ücret alanların rağbeti bu nedenle olabilir. Ancak Fitre artışının yıllık enflasyon olan 8,53 altında kaldığı da göz önünde bulundurulmalıdır.

Bu oranlar hem işçi hem de esnaf için önemlidir. Ancak 2017 yılı toplu iş sözleşmesi yılı olduğu için memurlarında yaşvaş yavaş bu artış oranları içerisinde yerini görmesi gerekmektedir. Çalışanların önemli bir kesimi gittikçe artan miktarda “Fitre vermesi gereken” grubun dışına çıkmakta iken fitre vermesi gerekenler arasında da gittikçe artan oranda bir uçurum oluşmaktadır. Örneğin 8  kişinin maddi varlığının toplumun yarısının tüm varlığında daha çok ise bu eşitsizlik 16 TL’lik fitreyle ve yiyecek paylaşımı ile aşılamaz. Ramazan popülerliği ve uygulama kolaylığı nedeniyle fitre ödeme ve fitre tartışmaları önemli miktarda mevzu bahis olurken daha sistemli bir müdahale olan “zekat” konusu sümen altı olarak kalmaktadır. Turno sol kağıdı arayanlara ipucu… makas neden açılıyor ey mü’minler ve mü’mineler…