GAP BÖLGESİNDE İŞSİZ SAYISI BİR YILDA % 21 ARTTI

Gap kelimesi İngilizlerin dilinde "uçurum,boşluk, fark, açık"  anlamlarına gelmektedir. Türkiyede ise 40 yıldır kalkınması devam eden ama bir türlü kalkınamayan bir bölgenin ismi. Güneydoğu Anadolu, "GAP Projesi" kapsamına alınalı 40 yıl oldu. Proje kapsamında atılan kalkınma kalkınma nutukları, sözde cazibe merkezleri, temel atma törenleri, hak getire hafazan allah (HGHA) konumunda... Ne stratejiler, ne planlar, aksiyon üstüne aksiyon... 

Neticeye baktığımızda bölge göç vermeye devam ediyor. Daha korkunç olanı göç vermesine rağmen işsizlik oranlarının sistematik bir şekilde artışıdır. TÜİK daha kötüsünü açıklayana kadar Türkiye tarihinin en büyük işsiz sayısına (3.872.000) Aralık dönemi sonu itibariyle ulaşılmıştı. Ancak mevcut işsizliğin "yıllık ortalama" bölgesel dağılımı incelendiğinde iki bölgede işsizlik oranları önceki yıla göre artış sergilemiştir. Birincisi yoğun bir göç veren GAP bölgesi, ikincisi göç alan metropoller. Metropollerde ekonomik kriz nedeniyle görece artışı doğal olan işsizliğin GAP'ta verilen göçe rağmen artması olağan bir sonuç değildir. 

Tablo 1: Son 3 Yılda GAP Bölgesinde Emeğin Durumu (Bin Kişi)

2016 yılı verilerine göre GAP bölgesi, Türkiye içerisinde en yüksek işsizlik oranının ve en düşük istihdam oranının gerçekleştiği bölgedir. Özellikle kadın emeği açısından mutlak sorunlara işaret eden göstergeler GAP bölgesinde yanlış uygulanan politikaları da işaret etmektedir. 3 yıldır artış gösteren işsiz sayıları ve oranları ciddi bir iş krizinin yaşandığını göstermektedir. 

GAP Bölgesinde 100.000'den fazla kadın işsizdir. Son bir yılda kadın işsiz sayısı % 54 artış göstermiştir. Genel işsiz sayısı artış oranı % 21 olmuştur. İşsiz sayısındaki bu radikal artışa karşılık istihdam ve istihdam oranlarında sadece yaprak kımıldamış görünüyor. Peki bu eşitsizlik ve adaletsizlik tablosu tesadüfen mi ortaya çıkar? Tabiki #hayır. GAP'taki durumun özel nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir. 

1- Bölgede son süreçte yaşanan çatışmalı durum

2- Suriye savaşının bölgesel olarak ilk etkiyi burada göstermesi

3- Genel olarak uygulanan işsizliği önleme politikalarının işe yarar bir etkisinin olmaması (GAP özelinde sözde İşsizlik Sigortası Fonundan pay aktarılmaktadır. Sözde olan aktarım değil, etkisi.)

4- Bölgeye yönelik temel politikaların bölgenin reel durumunun dikkate alınmadan planlanması,

5- Ülke, bölge ve küresel düzeyde yaşanan ekonomik krizin burayı da daha beter etkilemesi.

Bölgesel işsizlik oranları daha ayırntılı incelendiğinde Türkiye ortalamasının yaklaşık 2-3 katı oranlarda işsizliğin, GAP bölgesinde olması dikkat çekmelidir. Bölgesel düzeyde en dramatik artış TR 71 bölgesi ve TRC 1-3 bölgelerinde yaşanmıştır. Yukarıdaki 5 maddenin etkisi aşağıda net bir biçimde görülmektedir. Sadece bakmayı aşabilenler görebilir. 

 İşgücü piyasasında bu tarihi olumsuz rekorlar kırılırken, siyasal iktidarın adeta karanlık yolda ıslık çalma babında "teşvik ve talimatlar" şeklinde özetlenebilecek milli istihdam seferberliği (mis) başlattığını görüyoruz. Talimatla işsizlik azalmaz. Teşvikle de azalmadığı gibi yanlış teşvikle daha da artar. 

İlginç olan bir durum şudur; mevcut durumdaki işgücü olumsuzluklarına neden olan politikaların, sanki yeni uygulamalarmış gibi ve işsizliği önleyecekmiş gibi gösterilmesi bir hafıza sorunuyla da karşı karşıya olduğumuzu da gösteriyor. MİS kapsamında "Şubat 2017'de başlanılan tüm uygulamalar veya benzerleri" zaten 2008'in 15 Mayıs'ında çıkarılan ilk istihdam paketinden bu yana var olan uygulamalardır. "İstihdam paketlerinden işsizlik çıkmıştır". İşsizliğin bir nedeni olan bu uygulamalar bir yazıya sığdırılamaz. Ama bir sonraki yazıda denenecektir. 

Memurlar da Hayır Diyecek. Neden Mi?

16 Nisan Referandumuna sayılı günler kaldı ve sayılı gün adı üstünde... Memurlar zorla Bireysel Emeklilik Sistemine Dahil Edildikleri için de Hayır Diyecek. 15 Nisanda maaşları düşecek olan memurlar 16 Nisanda hayır diyecek. Hayır demenin sadece iktisadi açıdan onlarca nedeni bulunmaktadır[1]. Ancak memurlar açısından bu nedenler çok daha somut. Çünkü anayasa değişikliği "memurlara yönelik açık tehditler" içermektedir. Hem anayasa değişikliğinin içeriği hem de içerik dışı nedenlerle memurların kahir ekseriyeti yani çoğunluğu hayır diyecek. NEDEN Mİ?

1- 15 Nisanda 45 yaşın altında tüm memurlardan zorla alınacak en az 108 liralık ZORUNLU Bireysel Emeklilik Sistemi (Z-bes) uygulamasına hayır diyecekler. Çünkü emekli olma olasılığının binde 7 olduğu bir sisteme gönüllü girme seçeneğini seçmeyen memura, OHAL döneminde çıkarılan bir "düzen-leme" ile zorunlu katılma şartı getirildi. MEMUR BUNA HAYIR DİYECEK.

2- Hükümet programında açık bir şekilde yer alan 181-185 nolu "tedbirler" kapsamında memurun kadro güvencesi kaldırılacak. Birçok Bakanın da ifade ettiği bu duruma memurların "Hayır" diyeceği çok açıktır. Kimse sınavla ve liyakatle değil bir yerlere sakatatle gelmiş bir CEO "fotokopisinin" belirlediği koşullarda memur olmak istemez. 

3- Memurların bir hayır gerekçesi de OHAL kapsamındaki ihraçlardır. Bu kapsamda yıllarca birlikte çalıştıkları onlarca arkadaşları herhangi bir hukuki suçlama olmadan emeklerinden, işlerinden koparılmışlardır. Yerel yönetimler ve özel üniversiteler ve medya mensupları hariç 110.971 kişinin işten hukuksuz bir şekilde atıldığı bu sürecin devam etmemesi, sorumluların yargılanması ve  çalışma arkadaşlarının işlerinin ve emeklerinin başına dönmesi için memurlar hayır diyecek.

4- Memurun en reel hayır gerekçelerinden biri de reel zam almadığını iyi bilmesidir. 2010 yılından bu yana enflasyona ezdirilen ve hatta 2014 sonrası hep negatif zam alan memur 2017 yılında verilen % 5,04'lük zammın Nisan ayına varmadığını görüyor. Bu herşeye zam gelen ÇİFT HANELİ ENFLASYON DÜZENİNE VE memura zam vermeyen düzene hayır diyecek. 

5- KPSS sınavı, Görevde Yükselme sınavları ve benzeri tüm liyakat ve kariyer imkanlarında tarihte görülmemiş haksızlıklara maruz kalan veya şahit olan memurlar kötüyü görüp daha kötüsünü önlemek için "hayır diyecek." 

6- Emeklilik yaşını yükselten ama emeklilik maaşını azaltan bir yapıda gittikçe özelleşen eğitim-sağlık ve sosyal güvenlik düzenine Memurlar hayır diyecek.

7- Memurun ikramiye, mesai vb. kazanımlarını yine KHK'ler ile elinden alan bir yapıya "memurlar hayır diyecek". 

8- İşyerlerinde gittikçe sistematikleşen mobing uygulamalarına ek olarak, kurumsal teamül ve kültürü yok sayan üst yönetici atamalarına, aday aday adayı olmuş olanların yönetici olarak gelmelerine "hayır diyecek memurlar". 

9- Temel kamu hizmetlerinin piyasalaştırılmasına-özelleştirilmesine karşı çıkacakları için hayır diyecek.

10- Ülkenin bir anonim şirket gibi değil HUKUK devletİ gibi yönetilmesi için MEMURLAR HAYIR DİYECEK.

Memurlar NEDEN HAYIR DİYOR REFERANDUMDA DİYENLERE ÖZET OLSUN. HAYIRLI OLSUN.

---

[1] http://xebatistihdam.blogspot.com.tr/2017/03/referanduma-40-gun-kala-40-ekonomik.html

TUİK Cumhuriyet Tarihinin En Büyük İşsiz Sayısını Açıkladı. Bu Başarı Hepimizin mi? #Hayır

TUİK Cumhuriyet Tarihinin En Büyük İşsiz Sayısını Açıkladı. 3.872.000 (Yazıyla: üçmilyonsekizyüzyetmişikibin) Bu Başarı Hepimizin mi? 

Tabi ki #Hayır. 

Şunun şurasında "tereranduma" bir ay bir gün kaldı. Heyecan dorukta. Son diploma-si krizi konuşulmaya devam ediyor. Diğer tarafta ekonomi de çanlar kimin için çalıyor sorusu olağanlaştı. 

Ekonomik krizin "silindir gibi teğet geçtiği dönemlerde" "ekonomi" kurumlarında idareci olmak idare edilir bir durum olmaktan çıkar. Misal şimdi TÜİK daha kötüsünü açıklayacağı işsiz sayılarına yönelik çalışmalara devam ediyor. İŞKUR'un da kayıtlı işsizleri azaltma yöntemi olarak keşfettiği "kayıtlılık süresini kısaltma" yöntemine rağmen, kayıtlı işsiz artıyor. 15 Mart 2017 tarihinde saat 10'da TÜİK "Cumhuriyet tarihinin en yüksek işsiz sayısı olan 3 Milyon 872 bin sayısını açıkladı." Türkiye’yi "silindir gibi teğet geçen” 2008 Küresel Ekonomik krizinden sonraki dönemde bile işsiz sayısı bu düzeyin altındadır. Bu kadar işsiz ancak kasıtlı bir politika sonucu olabilir mi? İnsan soramadan edemiyor. 

Sosyo-ekonomik sorunların tüm toplum kesimlerini aynı şekilde etkilemediği bilinmektedir. İşsizlik meselesinin çözülmemesi “yedek işgücü” varsayımıyla hep diri tutulmaktadır.  Ekonomik kriz ve OHAL fırsatçılığı ile birleştirilen işsizlik durumumun derinleştirilmesi, sermaye ve iktidar kesimlerine “reel ücretlerin düşük tutulması” imkanını sağlamaktadır. 2002 yılından bu yana siyasal iktidarın işsizlik sorununun çözümüne dair reel bir etkide bulunmadığı aşağıdaki grafikte gösterilmektedir. AKP iktidarı 2002 yılında iktidara geldiğinde işsizlik oranı 10,3 seviyesindeydi. Gelinen aşamada bu oranın azaltılamadığı gibi artışa geçtiği görülmektedir. 2016 ve 2017 yıllarında OHAL uygulamaları ve mevcut ekonomik yaklaşımların etkisiyle işsizlik oranlarının tüm nüfus kesimleri için artacağı açıktır. Gittikçe derinleşen ekonomik kriz yapısal bir işsizlik ve yoksullaştırma ile sonuçlanmıştır.  2000’li yılların başından bu yana işsizlikle ilgili reel bir politika yürütülmediği için işsizlik oranları dönemsel azalışlar dışında % 10 bandı etrafında seyretmiştir.

İşsiz sayıları  668.000 kişi artış göstererek Cumhuriyet tarihinin en yüksek sayısına (3.872.000 kişi) erişmiştir. İşsiz sayısı ve oranında, OHAL döneminde bir önceki yıl aynı döneme göre artış yaşanmayan ay yoktur. İşsizliği bu dönemde  bu kadar arttıran temel faktörlerin her biri ayrı bir çalışma gerektirmektedir; Özetle işsizliği arttıran ama istihdamı arttırmayan başlıklar aşağıdadır. Bunlara kısaca İKAP denir. 

1. Genel Ekonomi Politikası içerisinde istihdam arttırıcı bir yaklaşımın olmaması,
2. Aktif istihdam politikalarının işlevsizliği, "Maliyeti yüksek ama sonucu ters etkili."
3. İstihdam ve işsizlikten sorumlu kurum ve kuruluşların perspektif ve kadro yetersizliği,
4. OHAL uygulamaları kapsamında sadece KHK'lerle 102.143 Kamu Personelinin, bunun dışında 10.000 Gazetecinin, 10.000 yerel yönetim çalışanının, 20.000 akademisyenin işsiz bırakılmasının etkisi (İŞKUR 310 çalışanını İşsiz bırakmıştır. Bu kişiler İŞKUR'a işsiz kaydı yapamamaktadır.),
5. Eğitim ve istihdam arasındaki bağın eğitim politikalarında öngörülmemesi

Yukarıda ifade edilen beş başlık, siyasal iktidarın tercihi sonucu şekillenen, işsizliği kalıcılaştıran ve arttıran politikalardır. İşsizlik artışının genel ekonomik eğilimler sonucu olduğunu varsaymak, yerinde bir değerlendirme olmayıp siyasal iktidarın bu yöndeki çabasını yok saymaktır. Siyasal iktidarın ifade edilen planlı programlı faaliyetleri, işsizliği arttırmayı ve reel ücretleri düşürmeyi hedeflemektedir.  Bu hedefe 2023 yılında daha da yaklaşmış olacaktır.   Değişimin tablosu ve yönü aşağıdadır.

668.000 YENİ İŞSİZİMİZ ÇOK NİTELİKLİ.

UYGULANAN POLİTİKALAR SONUCU ÇOK NİTELİKLİ OLUYOR İŞSİZLERİMİZ, DENEYİMLİ, GENÇ, ÜNİVERSİTELİ ...

Yukarıdaki tabloda görülebileceği üzere uygulanan politikalar bazı başlıklarda rekor kitaplarına konu olabilir. 

1. Genç kadın işsizlik oranı % 8,1 oran artış göstermiştir.
2. Yeni işsizlerin % 30'u genç ve % 42'si üniversite mezunudur.
3. Kayıt dışı istihdam oranı artmıştır.
4. Kayıtdışı istihdam artışı toplam istihdam artışından fazladır.

Çalışma hakkı en evrensel haklardandır. İşsizlik temel hak ve özgürlükleri göreceli bir şekilde anlamsız kılar. Yoksullaştırma en temel insan hakları ihlalidir. İşsizliği kasıtlı arttırıcı politikalar (İKAP) bu ihlalleri sistematikleştirmektedir. Büyük atıp küçük dahi tutmayan politikaların "istihdam diye" sunduğu şey, ücretsizlik, geçici "TYP" çalışması, kayıtdışılık, kiralık işçilik ve güvencesizliktir. Ulusal İstihdam Stratejisi budur. NOKTA.   

Holl'An(a)dolulular Seçime Giderken, Halkın Yeni Sağla İmtihanı

Mücadele'de iyi ile kötü arasında bir tercih olduğunda iyinin seçilmesi için bir açıklama yapmaya gerek yoktur... Dünya genelindeki eğilim ise Kötü ile Daha kötü arasında gitmektedir. Kapitalizmin kültürel hegemonyasının sunduğu seçenekler içerisinde daha az kötünün savunusu, iyiye yaklaştırabilir mi? 

Makyavel'den bu yana erdem ve ahlakın siyasette bir ilke olmadığı savunulurdu. "Rahmetliden" sonraki yüzyılda "insanın kurdunun, insan olduğu," bir canavar olarak tasvir edilen devletle "İLTİSAKIYLA" açıklandı. Canavarı oluşturan veya üzerinde besleniyormuş gibi minik kurtçukları andıran insan, "kötü idi". O günden sonra "Ulusun  birliği ve Mutlakiyet" Makyavel, Bodin ve Thomas Hobbes'un mirası olarak ve sanki iyi bi şeymiş gibi ele alındı. Bu üç "tektekçinin"  arzuladığı düzen, Fransız ihtilaline kadar siyasette yaygın bir ahlaksızlığın, gaspın ve zorbalığın kurumsallaşması ile sonuçlandı. Tarihte bu ahlaksızlıklar hep olmuştur ama önemli olan, bu olanın utanılmadan savunulabilmesidir. Yeni sağın ve yeni sağcılığın hortlattığı şey, bu utanmazlıktır. Göstere göstere eşitsizliğin savunusu yapılabilmektedir.

Bu süreçte Locke, Montequieu ve rahmetli Rousseau hattı, "bireyi ve toplumu" değişik tonlarda yok saymayan bir çizginin peşinden gitti. Halk (moda tabirle Milli İrade) ilk defa Fransız ihtilaliyle tarihin sahnesinde boy gösterdi. "Ben Devletim" diyenleri, giyotin hazretlerine havale etti. İktidarın tekelleşmesinin sakıncaları, yüzyıllarca test edilen siyasal deneyimler sonucu, kuvvetler ayrılığı ilkesini doğurdu. Bu ilke "eşitlik, kardeşlik, özgürlük" imkanlarını sunan bir ilkedir. Bildirge 16. maddede, ta 1789 yazında demiş ki: "Hakların güven altına alınmadığı ve güçler ayrılığının belirlenmediği bir toplumun anayasası yoktur." Bunun üzerine bile gelen sosyalist/anarşist ve feminist seçenekler "eksik kalan eşitliğin" derdine düştüler. Bu dert hala derman bulabilmiş değildir. 

Yeni sağ veya yeni sağcılık bu eksik eşitlik savunusuna karşı, bir karşı yeni saldırı olup, Bodin ve Makyavel ve Hobbes'un, devlet/siyasal iktidar için hülyasını kurduğu şeyi, bölgeler bazında katmanlarda gerçekleştirme girişimidir. Aydınlamacı"Evrensel Eşitlik ve Akıl" yerine, öznel ve görece akıl'ın yer aldığı yeni sağ yaklaşımda, muhafazakar bir nosyon olarak "ahlak" vurgusu da rasyonalitenin zıttı olarak savunulur. Yeni sağcı muhafazakarlığın ahlakı Sokratik anlamda erdeme tekabül etmemektedir kesinlikle.

Zaten eski dost olan liberalizm ve muhafazakarlığın mutlu evliliğinden 1970'lerde yeniden doğan "sağ", dünyanın her iklimine larvalarını bıraktı. Ve şartlar olgunlaştığında bu larvalardan "eşitsizlik, özgürlüksüzlük ve kardeşliksizlik" fışkırıyor. Hayek ve Oakeshoot mirası; Reagan, Thatcher, Özal, Kohl, Nakasone vb. dönemlerde toplum karşıtı politikaların savunulması şeklinde yaşandı. İlginç bir şekilde "devletin küçültülmesi" diye savunulabilen bu zevatın ideolojisi, devletin "toplum karşıtı, militarist bölümlerini" büyütürken "sosyal devleti" küçülttü. Bu konuda hakları verilmeli. Kısmen başardılar da.  

Yeni sağcılar için demokrasi bir araçtır, amaç değildir. Yeni sağ her türlü örgütlü toplumun ve başta sendikaların düşmanıdır. Bu tür bi sağ, Sermayenin karşısında çırılçıplak ve tek başına bir birey görmek ister. Hayek'in salvolarından beslenen larvalar bugün dalbudak sarmış mavi gezegeni... Canı istediğinde istediği yerde iç savaş veya her türlü kriz çıkarmakta, istediğinde "insani" yardım ve sosyal diyalog programları geliştirmektedir. Başlattığı medeniyetler arası diyalog çalışmalarını medeniyetler arası çatışmaya dönüştürebilmektedir. Tutarsızlık ve ilkesizlik tek ilke olduğu için sermayenin aleyhine olmayan her şey savunulabilmektedir. Planlamaya karşı çıktığını söylerken "sermayenin stratejik eylem planlarını" dayatmaktadır.

Devletin sermaye sınıfının hizmetkarına dönüştüğü bu halk karşıtı süreçte, popülizm (söylemde halk yağcılığı) en temel araçtır. Sosyal hizmetler ve sosyal kurumlar yok edilmeye çalışılırken, işsizlik artıp reel ücretler azalırken, yoksulluk derinleşip gelir dağılımında adaletsizlik pekişirken sözüm ona "halk'ın onayıyla" yapılan seçimler yapılmaktadır. Parlamentoların demokratik işlevleri kısıtlanırken siyasi partilerin finansmanı mafyatik ilişkilerin örüntüsüne benzetilmektedir. 1970'ten önce taşeron işçilik, kiralık işçilik, güvencesiz veya esnek istihdam,  özel istihdam büroları, sosyal güvenlik ve emeklilik sistemlerinin özelleştirilmesi gibi konuların "kamuya açık yerlerde" savunulması utanç verirdi. Ne zamanki yukarıdaki zevat bir araç olarak gördüğü demokrasinin nimetlerinden yararlanarak başa geçti; bu konuşulması utanç verici olması gereken başlıklar "işsizliğin azaltılması ve istihdam stratejileri" adı altında uygulamaya konuldu. Kimi yerlerde toplu halde dayatılan bu uygulamalar toplumun direncine göre parça parça uygulamaya konuldu. Halkın temsilcileri olan parlamenterler, sermayenin keşidecisine, siyasal partiler ise "depolitizasyon" araçlarına dönüştü. Sonuç olarak dolaylı vergiler ve vergi dışı fonlar sürekli artarken, artan diğer bir şeyse "aile, din, milli kimlik" söylemi oldu.

Yazı uzadı ama dünya halklarının "uru" olarak yeni sağ, II. Dünya Savaş'ının yıkımından sonra ders alınarak ulaşılan "evrensel hak ve hürriyetleri" hedeflemektedir. Bütün insanların eşitliği yerine "kendi insanlarının, tarihlerinin, millilerinin, vs vs ." üstünlüğünü savunan bu yeni kimlik inşası girişimi, karşı düşmanlar olmadan, işlevsizdir. Düşman inşası da zor değildir. "Küresel terör", tüm "medeni" yeni sağcıların düşmanıdır misal. "Güney ve Doğulular" "Batı'nın" düşmanlarıdır.  Gelinen aşamada toplumlar denizdeki yılana sarılmakta, yani düşmanın yeni sağına karşı kendi yeni sağını büyütmektedir. İlk yumruğu kimin tarafından atıldığı günden güne önemsizleşmektedir. Yeni sağcılar, dışarıdan bir düşman yeni sağ bulamazsa içeri de hemen imal etmektedir. Neredeyse tüm seçimler "kim daha yeni sağcı" üzerinden yapılmaktadır. 

Yarın Holl'An(a)dolular seçime gidiyor. İktidardaki sağ parti, bir parti sağ, bir parti yeni sağ oynuyor oyunu... İktidarda kimin olduğunun önemsizleştiği bir tarihsel kırılma dönemindeyiz. Uygulanan yeni sağcılık oluyor... 
Bir de yeni sağcılar arasında devam edegelen faşizm/nazizm uygulamaları konusunda tarafların haklılık payına sahip olduğunu söyleyebiliriz. Özlenen altın çağ, halkın üzerinden silindir gibi geçilen, sadece ölen kişi sayısının 50 milyon olduğu II. Dünya Savaşı yıllarıdır. Bu süreçte halklar yok olurken sermaye yeni bir düzenle birikimini arttırmıştır. 

ABD'nin Gert'ini gören Holl'An(a)doluluların anketlerde Wilders'a desteği azalttığı söylenmişti. Ama Gertzek bir tane değil ki... Başta Avrupa olmak üzere dünya genelindeki gertzeklere karşı çıkmak için ona benzeyenler, o seçilmese de fikirlerini uygulamaktadırlar. Her halk gertzeklerine Hayır demeli...      

OHAL Uzatılması Sırasıyla Dövizi, Enflasyonu ve Faizi Arttıracak.

Oha-l uzadıkça dolar yükselecek. Ekonomi daha da çökecek. Nokta. TL cinsinden parası olan halktan insanlar, şimdilik döviz yerine dayanıklı gıda ve tüketim malzemeleri alsalar daha karlı olacaklar diyelim. Tefe-randumda evete kilitlenmiş bir erteleme ekonomisinin, halteri havada tutan halterci gibi beklediğini söyleyebiliriz. Hakemin işareti referandum tarihinden önce değil. Ama bir halterci olarak ekonomi, referanduma varmadan bir yerlerinden yırtılma da yaşayabilir. Haltercinin döviz, faiz, işsizlik ve enflasyon yerlerinden yırtılma işaretleri çok bariz. Her halükarda bu işaret verildiğinde halter düşecek, kontrollü düşmesi başhakemin insafına terk edilecekse, ekonominin beli, herkes canlı yayında izlerken  kırılacak gibi. İktisadın jöleye ve cilaya gelmez kuralları var işte… çok iddialı gelebilir ama tekrar edelim: “dolar/euro alacağınıza sağlıklı koşullarda koruyabilmek şartıyla tüketim tarihi 1-2 yılı aşan gıda stoğu daha karlı olucaktır”   

Hayat tesadüfleri sever ama iktisat öyle değil, sanki tesadüfler yokmuş gibi davranır. Değişkenlerin birini sabit tutar, diğerlerinin etkilerini varsayar ya da tersi... Reelde ise "hayat ve iktisat" ne tam mutatis mutandis ne de tam ceteris paribus'tur. Bazı değişkenler ne sabit, ne ölçülebilir ne de öyle varsayılabilir. Bu yönüyle OHA-L uygulamasının bir ekonomik değişken olarak varsayılması ve sonuçlarının, etkilerinin ne yönde olduğunun ölçülmesi neredeyse mümkün değildir? Ülkenin "var olan" pozitif ve normatif iktisatçıları birbiriyle bu konuyu tartışamamak üzerine tartışmakta anlaşmışlar gibi. Peki başlıktaki gözlemin yani "oha-l uzadıkça dolar yükselir'in" iktisadi bir kanun olabileceğini söyleyebilir miyiz? İktisatçıların cevabı: Diğer değişkenlere de bakmak lazım! şeklinde olur... Realite diğer değişkenlerin değerlendirilmesini beklemez. 

Referandumla başbakanlığının bitirilmesi teklif edilen Başbakan Binali Yıldırım, OHAL'in 4 kere, 1 yıla varana kadar uzatılacağının müjdesini bugün verdi... 4. Keredir uzatılan olağan OHAL uygulaması referandumdan sonra da devam edebilir. Bu olağan OHAL'de Dolar kurunun dengesizleşmesinin sonuçları alt ve orta sınıfları daha olumsuz etkilemektedir. Ama büyük sermaye kesimleri hariç bu dengesizliğin zararları tüm toplum kesimlerinedir. 

2005 yılı başında 1,33 olan döviz kuru ilk defa 28 Ağustos 2013 tarihinde  2 TL  bandının, 8 Eylül 2015 Tarihinde 3 TL Bandının üzerine çıkmıştır. Son 10 yılda % 245 kat artan doların, 2. OHAL Döneminden sonra ne kadar arttığı açıktır. 30 Ocak tarihi itibariyle Dolar 4 bandını aşmış, an itibariyle 3,75 seviyelerine gerilemiştir. Doların yükselmesinin doğrudan bazı etkileri aşağıdaki gibi belirtilebilir.

• Kısa vadede üretimi ithalata bağlı tüm ürünlerde hızlı genel fiyat artışı, yani enflasyon oranının yükselmesi. Yüksek enflasyonun en temel sonuçlarından biri gelir dağılımında adaletsizliği derinleştirir. Bunun da başka olumsuz sosyolojik sonuçları olur.

• Kişi başına düşen gelirin azalışı ve reel satın alma gücünün düşüşü dolar bazlı yükselişin bir başka sonucudur. 

• Kurun yükselişi TL’nin değersizleşmesi anlamına gelmekte olup bu durum ticaret dengelerini olumsuz etkileyecektir. 

• Döviz kuru ile borçlanmış işletmelerin iflası orta ve uzun vadede döviz kurunun hızlı yükselişinin olumsuz sonuçlarındandır. Üretimi döviz kuruna endeksli işletmelerin maliyetlerinde artış yaşanacaktır. 

• Döviz kuru artışı "Net Dış Borç stokunun ve bunun GSYİH’e oranının artması" anlamına gelmekte olup dolar yükseldikçe borcun artması demektir. 

Son bir ayda döviz kuru başladığı yere geri dönmüştür. Temenni ve talimatlarla yönetilmeye çalışılan ekonomi özellikle iç üretimin daralması, işsizliğin ve enflasyonun yükselmesi gibi temel kriz işaretlerini uzunca bir süredir vermektedir.  Aşağıdaki grafikte son bir ayda Doların seyri sunulmuştur. 

İkinci dönem OHAL'inde artan kurun maliyet etkisi 2017 yılının ilk iki ayında enflasyonunun 10,13 TÜFE ve 15,36 şeklinde gerçekleşmesi ile sonuçlandı. Enflasyonun yükselmesinin ilk sonuçlarından biri de faiz oranlarının yükselmesi olacaktır. Söylem düzeyinde ideolojik nedenlerle ve yatırımların yapılması amacıyla "faiz karşıtlığı yapanların" uyguladıkları ekonomi politikaları, OHAL'le birleşince faizlerin yükseltilmesi zaruri olmuştur. 

OHAL, sırasıyla döviz kurunu, döviz kuru maliyetleri ve maliyetler enflasyonu arttırmıştır. Enflasyonun yoksullaştırma fonksiyonun işlemesi, faizin artması şeklinde de olacaktır. Kısır döngü şudur ki: Faizler arttırılmadıkça döviz kurunun artışı durdurulamaz. Buradan OHAL uzatma kararı alanların bilerek faizi arttıracaklarını ifade edebiliriz. 

Bu arada haltercinin canı çıksa da halterin havada tutulması zorunlu hale geldi. Görünmeyen "net hata noksan helikopterinin" "görünmeyen ipleriyle" asılı halter, o kadar yükseldi ki, halterci "teslim ol" çağrısına uygun kolları yukarıda ve hatta ayakları yerden kesilmek üzere. Cereyanda kalmış heyecanlı izleyiciler için referandumdan önce yarıştaymış gibi titreme numaraları çekmek zorunda... Sonuç ne olursa olsun 17 Nisan sabahı, efsanevi halterci olan ekonomi; hem halterin, hem helikopterin hem de başhakemin altında kalacak... Üstteki bu üçünün, en üstünde kimin/neyin olacağına yüce halkımızın milli iradesinin tecellisi karar verecek... Faturası kendisine kesildiği ve kesileceği için herkesin bu karara saygı göstermesi gereklidir. Sonuç ne olursa olsun ayakta alkışlayacağım. Ancak ben başkan olsam halterin icrasını kalıcı bir şekilde askıya alırdım. Böyle spor olur iddiasında olan arkadaşlara  da, o zaman böyle iktisadi yazı olur deriz. 

Konuyla alakası yok ama tarih bizi Koç burcundan Boğa burcuna doğru götürürken daha çok borçlandırarak götürecek, bu kesin iktisadi bilgi. Nisanın referandum döneminden sonraki haftada Hitler'in doğum gününü kutlamak isteyen neo-naziler türedi bir de... Yani küresel çapta da çapsızlık had safhada. Dolar konusunda Trump'ın sadece bize Trump olmadığına değinerek ceteris paribus budur diyorum. Ama TBMM'nin Burcu Boğa (23 Nisan). Tehlikenin farkında mısınız? bilmiyorum ama referandumla Koç burcuna çekilmeye çalışılıyor Yeni Meclis (16 Nisan), Yükselinin ne olduğuna siz karar veriniz! Referanduma 38 gün kalmışken burçlarda 1 gün bile önemli. Hitler 20 Nisan'da kalarak koçlaşırken Lenin 22 Nisanda Boğalaşmıştır... 

Borçlar bizim kabul ettik, Burçları da bir kenara bırakıp da herkesin bir fikrinin mutlaka olduğu  şu kolay soruyu sorarak bitirelim. "Siyaset mi ekonomiyi belirler, ekonomi mi siyaseti...?" Tez zamanda görecez... Hatta bunun tezi yazılır, ihraç edilmiş bir akademisyence... Sayıları 20 Bini geçmiş diyorlar... Yanlış hesap burada da devam ediyor... Bu pasaportu kısıtlanan sayısı ve bunları gerçek anlamda ihraç etmiş değiliz. Pasaportu kısıtlanmadığı için ülkede kalmak zorunda olmayıp bu cennet vatanı beyin göçü teşvik procesi kapsamında terkederek self-ihraç yapan akademisyen sayısını hiç öğrenemeyeceğiz... Çünkü göçemeyip sabah kahvaltısında dut yediği için susma hakkını kullananları hiçbir iktisadi modelleme ve muska belirleyemez. Yetmez ama #hayır 

40 Ekonomik Nedenle Hayır!!!

40 Ekonomik Nedenle Hayır!!!

Referanduma 40 gün kaldı. “HAYIR Diyorsak Vallahi Sebebi Var” diyenlerin argümanları çok net. Bu yazıda da HAYIR'ın sadece ekonomik nedenleri 40 maddede özetlenmiştir. 15 yıldan fazladır "ne istedi de alamadı diyebileceğimiz" iktidar, neden sınırsız, dengesiz ve denetimsiz bir tekel rejimi kurmaya çalışıyor, anlaşılabilir değil. Bu konu üzerine çok şey yazılabilir ama ifade edildiği gibi bu yazıda sadece "ekonomik nedenlerle HAYIR nedenleri özetlenecektir." Ancak önerilen teklifle değişecek rejimin iddia edildiği gibi istikrar değil, yıkım düzeyinde istikrarsızlık potansiyeli içerdiği söylenebilir. Yaptıkları yapacaklarının teminatı olan iktidar için yaptıklarından ve yapacaklarından 40 ekonomik seçki aşağıdadır. 

1. Anayasa Teklifine  göre iddia edilenin aksine siyasal ve ekonomik kriz riski daha yüksektir.  “Cumhurbaşkanı seçimleri de TBMM seçimleri gibi 5 yılda bir olacak ve seçmenler, iki seçim için aynı gün sandığa gidecek. Cumhurbaşkanı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde, belirtilen usule göre ikinci oylama yapılacak.” Birinci turda dağılımı netleşen meclis aritmetiğinin zıttı yönde bir cumhurbaşkanının ikinci turda seçilmesi olasılık dâhilindedir. Mecliste muhalefet olarak kalan partilerin ikinci aday etrafında uzlaşması durumunda rejim sürekli bir kriz veya seçim sarmalına girecektir. Bunun da ekonomik krize neden olması kesin bir durumdur. İstikrarsızlığa HAYIR. 

        

  2. Referandumla parlamentonun en temel yetkilerinden olan bütçe ve vergi hakkının kısıtlanmasına ve tek’ele verilmesine HAYIR,

3. Referandumla meclisin yetkileri kısıtlanırken milletvekili sayısının ek olarak 50 kişi arttırılmasına HAYIR, Her dönem maliyeti 100.000 asgari ücreti geçen bu uygulama tamamen gereksiz bir masraf olacaktır topluma. Dünya’da 600 vekili olan meclis sayısı çok azdır.

4. Teklifle ortaya çıkan Anayasa’da meclisin görevleri sadece bir paragrafta kısıtlanarak bir şekilde ifade edilmiştir. Başbakanlık ve kabine sisteminin lağvedilmesinden sonra tek kişinin belirleyici olacağı bu tip bir rejimde görevli cumhurbaşkanının görevleri onlarca maddede dağılmış ve sınırı belli değildir. Tüm ülke ekonomisinin tek kişinin alacağı kararlara havale edileceği bu yapıda hata yapmak lüksü yoktur. Ayrıca son darbe girişiminde “Yaver’lerin durumu” Cumhurbaşkanı üzerinden yapılan tartışmanın Cumhurbaşkanı Yardımcıları için de yapılmasını gerektirmektedir. Cumhurbaşkanına vekâlet dönemlerinde bu yetkiler Cumhurbaşkanının kendisine karşı dahi kullanılabilir. Mesela meclisi fesh etme yetkisi vekilin de yetkisi olacaksa, sistematik iktisadi krizler için bir yapı oluşturulmuş olacaktır.

5. İşsizliğe HAYIR. An itibariyle 3 milyon 872 bin kişi açık işsizdir. Oran 12,7’dir. Gençler ve kadınlarda bu oran % 20’lerin üzerindedir. 15 yılda bu sorun derinleşmiştir. Çözülmemiştir.

6. Gelir dağılımında adaletsiz bölüşüme HAYIR, Son bir yılda bile toplumun en zengin yüzde 20’sinin geliri, en yoksul yüzde 20’sinin gelirine oranı 7,4'ten 7,6'ya yükselmiştir. Türkiye’de Gini Katsayısı Yüksektir, Yani gelir dağılımında adaletsizlik vardır.  

7. Yoksulluğun kısır döngüsüne HAYIR. Yoksul olduğu için çocuklarına yeterince eğitim ve sağlık bütçesi ayıramayan hanehalkları bir sonraki kuşakta daha yoksul olmaktadır. Türkiye nüfusunun önemli bir kesiminin, “sosyal yardıma bağımlı bir yaşama” mahkûm edilmesine HAYIR. Hanelerin yüzde 60’ında aylık ortalama geliri 739 lirayı aşmıyor, 10 milyona yakın işçi ailesi aylık 1.404 lira asgari ücretle yaşamını sürdürmek zorunda. Diğer yandan açlık sınırı resmi olarak 1600 lira olarak TÜİK tarafından açıklandı.

8.  Zamlara ve enflasyona HAYIR,  Enflasyon iki haneli olmuştur tekrar. Başta kira ve gıda giderleri olmak üzere milyonlarca kişi bu nedenle daha yoksuldur artık. Asgari ücrete yapılan günlük zam 1 doların altında kalırken  İstanbul ve Ankara gibi illerde sadece ulaşıma daha fazla zam gelmiştir.

9. İnsan onuruna yakışmayan istihdama HAYIR. Asgari ücretin altında, fazla sürelerle, izin ve tatil hakkı olmadan, sosyal güvencesiz yaygın çalışma rejimleri bulunmaktadır. Kiralık işçilik düzeni böyledir. Emeğin mallaştırılmasına HAYIR

10. İşyerlerinde sistematik mobing, taciz ve yıldırmaya HAYIR, İşyerlerinde sistematik mobing, ayrımcılık ve tacizi durdurmaya yönelik bir yaklaşım yoktur.

11. Kayıtdışı, ücretsiz, güvencesiz ve sigortasız çalışmaya HAYIR, Son bir yılda kayıtdışı çalışan sayısı 322.000 kişi artmıştır. Her 100 çalışanın 11’i ücretsiz aile işçisidir. Bu oran son bir yılda da artış göstermiştir.

12. Kamu sektörünün KHK’lerle tasfiyesine  HAYIR, 102.143 kamu emekçisi adalet bakanının ifadesiyle hukuka uygun ceza kanunlarıyla değil "kendi tasarruflarıyla" işsiz bırakılmıştır.

13. Emek örgütlerinin ve sendikaların kısıtlanmasına,  grevlerin engellenmesine HAYIR, Ülkede sendikalılık oranı düşerken, KHK’ler ile sendikalar kapatılırken, yandaş sendikalar dışındakilerde üye olanlar tehdit edilip mobinge uğrarken “demokrasi nutuklarına”  HAYIR

14. Ekonomik temel hak ve özgürlüklerin ortadan kaldırılmasına HAYIR, Uluslararası sözleşmeler ve anayasa koruması altında olan çalışma hakkı, sendikal faaliyet hakkı, kamu hizmetine girme hakkı taammüden ihlal edilmektedir.

15. Ücretlerin reel olarak azalmasına HAYIR, Döviz kuru ve enflasyon artışı sonucu ücretlerdeki cari zamlar anlamsızlaşmıştır. Sabit ücretli, asgari ücretli, memur vb. reel yoksullaşmasını yaşamaktadır.

16. İşsizlik sigortası fonunun amaç dışı kullanımına HAYIR, Fondan harcanan 100 birim harcamanın 70’i işsizlik ödemesinin dışında harcanmıştır.

17. Kadrosuz ve Taşeron istihdamına HAYIR, Kamuda 720.000 kişi olduğu ifade edilen taşeron işçilerine verilen söz tutulmamıştır.

18. TYP/İŞKUR işçilerine bütçeden kadro ve maaş verilsin, İşsizlik fonundan ödenmesine HAYIR, Yararlanıcı sayısı 1 Milyonu aşan bu uygulama fon için bir kara delik, siyasal iktidar içinse “Allah’ın seçim dönemlerindeki lütfu” olmuştur. 2015 yılında çifte seçim olduğu için yarım milyona yakın kişi TYP yararlanıcısı yapılmıştır. Bu yıl sayının kaç olacağı tam olarak kamuoyuna sunulmuş değildir. Yüzbinlerle ifade edilebilecek sayıda kişinin fona ortalama maliyeti 20.000 TL'nin altında değildir.

19. Bütçe açıklarına HAYIR, Eğitim, Sağlık ve Adalete  daha fazla bütçe ayrılması gerekirken bu alanlar dışında popülist politikalar nedeniyle bütçe açık vermektedir.

20. Savaşa daha çok, eğitim ve sağlığa daha da az bütçe ayıran İKTİDARA HAYIR,

21. Devalüasyon ve yoksullaştırma politikalarına HAYIR,

22. Çevreyi ve doğayı her türlü sermayeye yağmalattıran siyasal anlayışa HAYIR,

23. İş cinayetlerine HAYIR, 1.970 Kişi sadece 2016 yılında yaşamını yitirmiştir. Soma’nın müsebbipleri hala yargılanmamıştır.

24. Çocuk işçiliğine HAYIR, Ülkede ve bölgede yaşanan çatışmalı sürecin sonucu göç çocukları vurmuştur.  Bu konuda en güncel veri 2012 yılına aittir. Bu bile yaklaşımı göstermektedir.

25. Mülteci emek sömürüsüne HAYIR,

26. Kadın emeği sömürüsüne ve cinsiyetçiliğe HAYIR, Kadını ikincilleştiren siyasal söylem en sistematik ayrımcılığa imkân sunmaktadır.  Soma’da moda olan tekme atma 2016 yılında kadınlara yönelen bir cezasız pratik olmuştur. Bu durum kadınların ekonomik sömürüsüne de temel olmaktadır.

27. Engellilerin istihdamına “yük” olarak bakılmasına HAYIR, Hem devlette hem de özel sektörde engellilere yönelik ayrılan istihdam kontenjanları doldurulmazken binlerce engelli insani koşullarda yaşamak için iş aramaktadır.

28. Bölgesel adaletsizlik ve sömürüye HAYIR, Hem kamusal kaynaklar hem de teşvikler bölgeler arasında adil bir şekilde dağıtılmamaktadır. Geri kalmışlık, coğrafi bir durummuş gibi sunulmaktadır. Bu sığ ve zalim anlayışa HAYIR

29. İşçinin kıdem tazminatının gasp edilmesine HAYIR, Hükümet programına göre referandumdan sonra işçilerin kazanılmış hakkı olan kıdem tazminatı gasp edilecektir.

30. Memurun kadrolu çalışma hakkının gasp edilmesine HAYIR, 3 milyon kamu emekçisinin sınav ve liyakatle kazandığı kadrolarına siyasal bir kararla son verilecektir. Bu sadece memurların kadro sorunu değil aynı zamanda kamuda yozlaşma ve yolsuzluk sistemini de getirecek bir öneridir.

31. Savaş ve OHAL ekonomisine HAYIR,

32. Ölçüsüz örtülü ödenek kullanımına HAYIR,

33. Zorunlu Bireysel Emeklilik sistemi gaspına HAYIR, Çalışanların emeklerine 3 yıl kesinti  yapıp, 5 yıl geri alımı kısıtlamak zorbalıktır.

34. Esnaftan ahilik fonu adı altında yeni prim kesilmesine HAYIR, 2 milyon esnaftan % 2’lik ek kesinti yapıp 3 yıl sonra batması durumunda asgari ücretin çok altında bir iade sistemi adil değildir.

35. Kamusal varlıkların tıpkı işsizlik fonu gibi siyasal iktidar lehinde denetimsiz kullanımı olanVarlık Fonuna HAYIR,

36. Kamu sektöründe liyakatsiz, sınavsız,  verimsiz yandaş kadrolaşmasına HAYIR,

37. Kamu ihalelerinde yandaş korunmasına, kayrılmasına HAYIR,

38. Tüm sektörleri gören değil sadece yandaşları kapsayan ekonomik teşvik düzenine HAYIR,

39. Borçlanmaya HAYIR, 2002 yılında kişi başına düşen Borç 470 dolardan 2016 yılında 6.089 dolara fırlamıştır. Borçlar çevrilemeyecek duruma gelmiştir. Fatura tüm topluma kesilmektedir.